Palec młotkowaty

Osoby dotknięte deformacją palca młotkowatego obserwują niepokojące zmiany w wyglądzie palców stóp. Palec którego dotyczy deformacja  jest nieustannie zgięty. Początkowo zgięcie ma charakter elastyczny, odwracany z upływem czasu staje się sztywne utrwalone, nieodwracalne, niekorektywne.

Na szczycie zgięcia (staw międzypaliczkowy bliższy) tworzy się odcisk , który z czasem staje się przyczyną silnych dolegliwości bólowych i konfliktu z obuwiem. Nieustanne drażnienie wierzchu buta  (od środka) może być przyczyną przewlekłego stanu zapalnego a nawet prowadzić do powstania otwartej rany z widocznym stawem międzypaliczkowym włącznie.

W  nasilonych deformacjach może dochodzić do  zmian w kolejnych stawach przodostopia np.: w stawie  śródstopno – palcowych , stawie międzypaliczkowym dalszym.

Do powstania deformacji  palca młotkowatego (palcy młotkowatych ) może prowadzić wiele czynników:

• płeć, kobiety chorują znacznie częściej aniżeli mężczyźni
• wiek, deformacja pojawia się zazwyczaj powyżej  50 roku życia
• niewłaściwe obuwie.Osoby noszące obuwie wąskie z przodu są szczególnie narażone na rozwój deformacji
• nadmierna długość palca, szczególnie drugiego
• nadmierna długość kości śródstopia głównie drugiej ,rzadziej trzeciej w stosunku do pierwszej kości śródstopia tzw. stopa grecka
• deformacja palucha koślawego
• stopa nadmiernie wydrążona
• choroby reumatyczne np.: reumatoidale zapalenie stawów
• deformacje w obrębie tyłostopia spowodowane zaburzeniami czynnikami neuro-mięśniowymi np.: w przebiegu choroby Charcot-Marie -Tooth, ataksji Friedricha, mózgowego porażenia, SM itd
• osłabienie funkcji mięśnia piszczelowego tylnego i strzałkowego długiego
• przykurcz mięśnia brzuchatego łydki

Leczenie nieoperacyjne palca młotkowatego (palcy młotkowatych,)

W leczeniu zachowawczym pomocne są specjalistyczne ortezy.

W deformacjach dużego stopnia należy rozważyć stosowanie obuwia ortopedycznego.

Szczególnie istotne jest zapobieganie powstawaniu otwartych otarć na grzbiecie zgiętego stawu międzypaliczkowego bliższego poprzez noszenie butów z wysokimi, szerokimi noskami.

Leczenie operacyjne deformacji palca młotkowatego (palcy młotkowatych) 

Leczenie operacyjne należy rozważyć w przypadkach dużych deformacji niepoddających się leczeniu zachowawczemu.

W zależności od charakteru zniekształcenia, tzn. czy jest to deformacja korektywna, miękka czy  utrwalona, sztywna  stosowane są różne metody operacyjne.

W deformacjach korektywnych, miękkich stosuje się zabiegi na tkankach miękkich np.:

• operacja wg. Girdelstona z użyciem ścięgna zginacza  palca długiego
• operacja wg. Pisaniego z użyciem ścięgna zginacza palca krótkiego

W przypadku deformacji sztywnych niekorektywnych poza w/w zabiegami na tkankach miękkich konieczne jest przeprowadzenie zabiegu w obrębie tkanki kostnej. Najczęściej wykonywane zabiegi to:

• techniki chirurgii małoinwazyjnej - MIS
• artrodeza czyli usztywnienie stawu międzypaliczkowego bliższego palca.

Jeśli deformacja dotyczy kilku palcy lub towarzyszy innym deformacją w obrębie stopy stosuje się jednoczasowe leczenie operacyjne.

Po operacji pacjent chodzi w obuwiu pooperacyjnym przez 5 tygodni.

Po tym czasie pacjent zaczyna używać swojego obuwia, które musi być nieco obszerniejsze i z płaską podeszwą.

Ważnym elementem wspierającym szybki powrót do zdrowia pacjenta po operacji palcy młotkowatych jest rehabilitacja. Aby była skuteczna powinna opierać się o następujące założenia:

• należy ocenić stan pacjenta
• należy przygotować indywidualne zalecenia w procesie leczenia pooperacyjnego palcy młotkowatych
• należy dostosować terapię do możliwości pacjenta

Indywidualne ćwiczenia z pacjentem mają na celu:

• poprawę zakresu ruchu w stawach operowanej kończyny dolnej
• poprawę czucia głębokiego
• pracę nad poprawą koordynacji nerwowo- mięśniowej
• zmniejszenie obrzęku (praca na tkankach miękkich, masaż limfatyczny, kinesiotaping)
• korekcję chodu oraz nieprawidłowych nawyków ruchowych
• fizjoterapia

W chirurgii stopy dużym wyzwaniem było i jest nadal zapewnienie pacjentowi bez bólowego przebiegu operacji jak i zminimalizowanie bólu w okresie pooperacyjnym.

W powszechnej opinii funkcjonuje przekonanie o bardzo bolesnym przebiegu pooperacyjnym po operacjach wykonywanych w obrębie stopy a szczególnie po operacji halluxów

Możliwości wyboru znieczulenia do zabiegów wykonywanych w obrębie stopy jest wiele.

Nowoczesna anestezjologia stara się aby tam gdzie to tylko możliwe wykorzystywać techniki znieczulenia regionalnego- od blokad centralnych takich jak znieczulenie podpajęczynówkowe i zewnątrzoponowe w powszechniej opinii znane jako znieczulenia dolędzwiowe, po blokady nerwów obwodowych na różnych poziomach wykonywane pod kontrolą ultrasonografu szczególnie w przypadku operowania jednej stopy.

Możliwość zastosowania danego typu znieczulenia zależy głównie od rozległości operacji i ewentualnych towarzyszących schorzeń .

Ostateczny wybór sposobu znieczulenia jest ustalany z pacjentem w przedoperacyjnej rozmowie kwalifikacyjnej.

Wykorzystanie USG w anestezjologii do przeprowadzania blokad nerwów obwodowych otworzyło drogę do wykonania bardzo precyzyjnych znieczuleń regionalnych.

Nasze wieloletnie doświadczenie doprowadziło do zmiany postępowania okołooperacyjnego, zarówno w kwestii samego znieczulenia jak i w okresie pooperacyjnym.

Znieczulenie nerwów obwodowych w przypadku operacji stopy zwane okołokostkowym oznacza iniekcję środka znieczulającego miejscowego w okolice nerwów na odpowiednim poziomie.

Znieczulenia tego typu są bardzo precyzyjne, ponieważ nerwy odpowiedzialne za czucie bólu są dobrze widoczne w obrazie ultrasonograficznym a podanie leku jest w pełni kontrolowane

Pozwala to znacznie zmniejszyć, lub wręcz odstawić przyjmowane dawki leków przeciwbólowych we wczesnym okresie pooperacyjnym .

Dla bardzo wielu pacjentów jedną z najistotniejszych zalet tego znieczulenia jest zachowanie czucia powyżej stawu kolanowego operowanej nogi a co najważniejsze , że w ten sposób unikamy potrzeby wykonania znieczulenia dolędzwiowego nie zawsze akceptowanego przez chorych.

Kolejną ważną zaleta tego typu znieczulenia jest możliwość bardzo wczesnego rozpoczęcia chodzenia po zabiegu.

W okresie pooperacyjnym podając w regularnych odstępach czasu leki przeciw bólowe pod kontrolą USG w strefę przebiegu nerwów odpowiedzialnych za uczucie bólu zapewniamy pacjentom możliwość przejścia tego okresu w możliwie najbardziej bez bólowy komfortowy sposób.