urazowe – najczęściej do zwichnięcia rzepki dochodzi podczas urazu bezpośredniego polegającego na uderzeniu/kopnięciu w przyśrodkową (wewnętrzną) część kolana. Dochodzi wtedy do zwichnięcia bocznego rzepki.
nieurazowe - to różnego rodzaju nieprawidłowości w budowie kończyny dolnej takie jak: nieprawidłowa oś kończyny, uogólniona wiotkość stawów, niedorozwój (dysplazja) stawu rzepkowo-udowego
Zwichnięcia rzepki można podzielić na jednorazowe (najczęściej ich przyczyną jest uraz), nawrotowe (gdy przyczyna zwichnięcia po urazie nie zostanie wyleczona) oraz nawykowe, najczęściej niezwiązane z urazem. W tym ostatnim przypadku rzepka ulega zwichnięciu bez urazu przy każdym ruchu w kolanie
Objawy
wczesne – po urazie
ból
obrzęk
słyszalny trzask w kolanie
nieprawidłowy obrys kolana wynikający z przemieszczenia rzepki – jeśli rzepka nie ulegnie samoistnemu nastawieniu
ograniczenie zakresu ruchu wynikające z bólu i obecności krwiaka w kolanie
Diagnostyka
podstawą postawienia prawidłowego rozpoznania jest właściwie zebrany wywiad lekarski w połączeniu z badaniem ortopedycznym. Dość często rzepka po urazie ulega samoistnemu nastawieniu.
pomocnym badaniem dodatkowym jest klasyczne badanie rentgenowskie (rtg) oraz badanie usg
w przypadku nawrotowych lub nawykowych zwichnięć należy rozszerzyć diagnostykę o zdjęcie rentgenowskie wykonane na tzw. długiej kliszy, a nierzadko o badanie rezonansu magnetycznego (MRI)
Leczenie
pierwszorazowe, urazowe zwichnięcie rzepki najczęściej wymaga repozycji (jeśli nie doszło do niej samoistnie na miejscu urazu) punkcji stawu w celu ewakuacji krwiaka oraz unieruchomienia kończyny na okres ok. 3 tygodni w ortezie
w przypadku zwichnięć nawrotowych konieczne jest zazwyczaj leczenie operacyjne w postaci artroskopii. Jej celem jest zrównoważenie sił działających na rzepkę podczas ruchu. Możliwe jest to w zależności od stopnia uszkodzenia struktur kolana, dzięki retinakulotomii (czyli przecięciu jednego z troczków rzepki – jedno z więzadeł rzepki) lub rekonstrukcji uszkodzonego troczka (MPFL)
w przypadku zwichnięć nawykowych w większości przypadków konieczne jest leczenie operacyjne w postaci rekonstrukcji troczków rzepki, przenoszeniu guzowatości piszczelowej (miejsce przyczepu więzadła rzepki) lub osteotomii korekcyjnych (przecięciu i ponownym zespoleniu kości w kończynie o nieprawidłowej osi)
Postępowanie pooperacyjne
w większości przypadków pacjenci po artroskopowym leczeniu nawrotowych zwichnięć rzepki mogą opuścić szpital już w 2-3 dobie po operacji
najczęściej przez 4-6 tygodni poruszają się o kulach łokciowych oszczędzając operowane kolano
operowana kończyna przez okres ok. 3-6 tygodni zaopatrzona jest ortezę stawu kolanowego
po zabiegu niezbędna jest profilaktyka przeciwzakrzepowa przez okres ok. 30 dni
chorzy wypisywani do domu poznają podstawowe sposoby zwalczania obrzęku pooperacyjnego
po zabiegu chorzy poddawani są intensywnemu programowi rehabilitacji już od pierwszej doby po operacji. Program opracowywany jest indywidualnie dla każdego chorego przez naszych rehabilitantów i ma na celu zrównoważenie bilansu mięśniowego w obrębie mięśni działających na rzepkę
w przypadku zabiegu osteotomii w pierwszych dniach po zabiegu konieczne jest zastosowanie specjalnego opatrunku gipsowego zapewniającego odpowiednią pozycje kończyny i poruszanie się o kulach łokciowych bez obciążania operowanej kończyny. Następnie możliwe jest doleczenie w ortezie stawu kolanowego